Giống bòn bon
GIỐNG VÀ NHÂN GIỐNG
1. Giống bòn bon
Theo Viện nghiên cứu Cây ăn quả miền Nam, ở nước ta hiện nay có 2 giống bòn bon phổ biến là giống bòn bon Bến Tre, và giống Longkong
Bòn bon Bến Tre: Quả hình tròn, nhỏ, màu vàng nhạt, vỏ có nhiều mủ, hạt to và đắng, có 4 - 6 múi.
Bòn bon Longkong: Quả hình tròn hoặc ô van, dài 2,5 - 3,0 cm. Vỏ màu vàng rạ, mỏng, bóc ra thường chảy mủ, kể cả khi quả đã chín, vị khi ngọt, khi chua. Chùm quả khá nhiều, có 20 – 60 quả.
Cây bòn bon có thể nhân giống bằng hạt, chiết cành và ghép.
Nhân giống bằng hạt cây ít biến dị nhưng rất lâu cho quả, thường phải từ 10 – 15 năm nên hiện nay ít dùng trong sản xuất mà chỉ để lấy cây con làm gốc ghép. Chiết cành cũng được nhưng lâu ra rễ, phải 6 tháng mới cắt cành trồng được nên cách này hiện cũng ít dùng.
Phương pháp nhân giống bòn bon chủ yếu hiện nay là ghép mắt hoặc ghép cành, trong đó cách ghép nêm được tin cậy hơn.
Ghép mắt thường dùng là phương pháp cửa sổ, dùng phương pháp chữ T ít kết quả vì vỏ mỏng, mắt ghép dễ bị tổn thương. Chú ý là mắt ghép mau mất nước nên sau khi bóc ra cần nhanh chóng ghép ngay. Tỷ lệ sống không cao lắm, trung bình chỉ đạt 50 – 60%.
Ghéo nêm là phương pháp nhân giống bòn bon thường dùng ở các nước. Cây gốc ghép được cắt ngọn cách mặt đất 8 - 10 cm.
Cành ghép là cành bánh tẻ đường kính 1 cm, dài khoảng 6 cm, đầu phía gốc cành vạt 2 bên thành hình nêm cắm vào gốc ghép đã chẻ đôi sâu khoảng 1 cm. Bôi sáp lên mặt cắt gốc ghép rồi dùng dây nilông buộc chặt lại.
Hạt để lấy cây làm gốc ghép gieo trên luống ương. Khi cây con cao 15 cm, có ít nhất 2 cặp lá thì đánh lên ương tiếp vào bầu nilông hoặc luống ương gốc ghép với khoảng cách 40 – 50 cm. Sau khi chăm sóc từ 18 – 24 tháng, gốc cây có đường kính trên 1 cm là ghép được. Sau khi ghép khoảng 12 – 24 tháng có thể trồng cố định. Kinh nghiệm ở Malaysia cho thấy nếu trồng hạt thì phải 10 – 15 năm cây mới ra hoa kết quả, chiết bằng cành to thì 2 – 4 năm, còn trồng cây ghép thì cần từ 5 – 9 năm.
TRỒNG VÀ CHĂM SÓC
1. Cách trồng
Nếu trồng cây ghép 2 năm tuổi thì khoảng cách cây là 7 x 7 m. Đào hố trồng có kích thước mỗi chiều khoảng 0,6 m. Bón lót cho mỗi hố 5 kg phân hữu cơ hoai mục, 0,5 kg phân hỗn hợp NPK 16-16-8, trộn đều với ít đất mặt lấp vừa đầy hố.
Đặt cây giữa hố, mặt bầu cây ngang bằng mặt hố. Nén đất xung quanh bầu và cắm cọc giữ cây con. Dùng rơm rác, cỏ khô tủ gốc để giữ ẩm và tưới nước ngay.
Trong 2-3 năm đầu cần có bóng râm cho bòn bon. Kinh nghiệm cho thấy nếu có bóng râm cây sinh trưởng tốt hơn. Ở Thái Lan, bòn bon trồng giữa 2 hàng sầu riêng, còn ở Philippines bòn bon trồng xen với dừa.
2. Bón phân
- Trong thời gian 5 năm đầu khi cây còn nhỏ chưa có hoa quả, hàng năm bón cho mỗi cây từ 0,4 1,5 kg phân NPK 16-16-8, mỗi năm bón tăng thêm 0,2 kg. Chia bón 3 lần một năm.
Những năm sau khi đã có quả bón từ 2,0 – 4,0 kg NPK đến năm thứ 10, mỗi năm bón tăng thêm 0,5 kg và ổn định ở mức 4,0 kg/năm. Chia bón 2 lần vào trước khi ra hoa và sau khi thu hoạch quả.
3. Chăm sóc
- Tỉa cành tạo tán: Trong 3 năm đầu cắt ngọn cây 2-3 lần cho cành khung khỏe và bộ tán lá gọn. Sau đó chỉ cắt bỏ những cành nhỏ hoặc mọc vượt phía trong tán, những cành bị sâu bệnh và cành khô chết, nhất là sau mỗi vụ thu hoạch.
- Tưới tiêu nước: Những năm đầu cây CỘT nhỏ cần tưới nước giữ ẩm thường xuyên. Khi cây lớn trong mùa khô nên tưới thêm nước, Số lần tưới có thể ít nhưng mỗi lần tưới cần đủ nước thấm sâu xuống rễ. Mùa mưa cần tạo điều kiện cho nước tiêu thoát nhanh.
- Làm cỏ: Thường xuyên làm sạch có cách gốc cây khoảng 1 m. Tủ thêm cho gốc bằng rơm rác, cỏ khô để giữ ẩm và hạn chế cỏ. Không nên dùng thuốc trừ cỏ phun dưới tán lá cây.
4. Thu hoạch
Sau khi ra hoa khoảng 3 – 4 tháng là có thể thu hoạch quả được, lúc này vỏ quả chuyển từ màu xanh sang màu ánh rơm.
Thời vụ thu hoạch rộ vào tháng 7 – 8, cũng có khi có quả trái vụ. Nên thu hoạch khi trời nắng ráo, quả đã khô sương. Thu hoạch khi quả bị ướt sẽ dễ thối khi đóng gói bảo quản.
Thu từng chùm bằng kéo hay dao, không ngắt rời từng quả, quả bòn bon rất dễ bị xây xát làm vỏ thâm đen nên cần nhẹ nhàng. Chùm quả đặt cẩn thận trong thùng giấy, rổ hoặc sọt tre có lót lá và giấy bên dưới. Trong điều kiện bình thường có thể bảo quản 7 – 10 ngày.