CÂY GIẺ
CÂY GIẺ
Dân gian còn gọi là “cây hạt giẻ”.
Loài cây này được trồng nhiều ở Yên Thế (Bắc Giang). Hạt của nó rất thơm ngon, vị bùi, ngọt. Hạt giẻ có nhiều tinh bột (trong một số trường hợp có thể dùng thay thế cây lương thực). Người ta thường chế biến hạt giẻ bằng cách luộc qua rồi đem rang lên. Sau đó, tách lớp vỏ cứng để ăn nhân bên trong. Hạt giẻ còn được chế biến thành bánh, kẹo để tiêu dùng trong nước và xuất khẩu.
Hoa hạt giẻ là nguồn cung cấp phấn hoa nuôi ong.
Cây giẻ là nguồn thực phẩm chăn nuôi trâu, bò, dê, thỏ. Ngoài ra, khi lá giẻ rụng xuống tạo thành lớp thảm mục khá dày, dễ phân huỷ, có tạo dụng tạo mùn, giữ ẩm, bảo vệ đất, chống xói mòn cho đất.
Cây giẻ từ 4 -5 tuổi bắt đầu cho quả. Sản lượng quả đáng kể từ năm thứ 10. Sản lượng cao nhất khi cây giẻ ở tuổi 20 - 35, sau đó giảm dần đến 40 - 50 năm tuổi.
Cây giẻ vào năm sai quả có thể cho tới 150kg hạt/cây. Khi cây già cỗi, sản lượng hạt thu được cũng khoảng 50kg hạt/cây. Rừng giẻ ở tuổi 12 - 20 (mật độ từ 500 - 550 cây/ha) bình quân mỗi năm thu được 2.500 - 5.000kg hạt. Đó là chưa kể các giá trị về gỗ, củi, bảo vệ đất, bảo vệ môi trường sinh thái... mà cây giẻ đem lại.
Gỗ cây giẻ ít bị mối mọt, chịu lực tốt, lại ít bị cong vênh. Vì thế, người ta còn khai thác gỗ giẻ để làm nhà và đóng các đồ dùng thông thường. Gỗ giẻ làm gỗ trụ mỏ, gỗ củi rất tốt. Ngoài ra, nông dân còn có thể tận dụng gỗ giẻ để làm giá nuôi cấy nấm hương.
Cây giẻ thuộc họ sồi giẻ, là loại cây thân gỗ, chiều cao trung bình từ 7 - 15m, đường kính từ 25 - 30cm (có khi đường kính đạt tới 30 - 40cm).
Cây giẻ có bộ rễ phát triển mạnh, có tác dụng bảo vệ đất rất tốt. Lá giẻ hình trái xoan hoặc ngọn giáo, hoa đơn tính cùng gốc mọc đầu cành.
Cây giẻ ưa ánh sáng, chịu được khô hạn, có thể mọc được trên đất xấu. Ngoài vùng Yên Thế, cây giả còn được trồng nhiều ở các huyện khác cũng thuộc vùng núi và trung du của tỉnh Bắc Giang như: Lục Nam, Lục Ngạn, Sơn Động, Lạng Giang, Tân Yên. Nói chung, cây giẻ thường phân bố ở nơi có độ cao từ 50 - 700m so với mặt nước biển, nhưng nó chỉ ra hoa, kết quả ở độ cao từ 70 - 200m so với mặt nước biển.
Cây giẻ có khả năng tái sinh hạt tốt trên đất trống hoặc dưới tán rừng thưa, khả năng tái sinh chồi rất mạnh, kể cả chồi gốc và chồi rễ. Tháng 11 - 12 là mùa ra hoa của giẻ. Quả chín vào tháng 9 - 10 năm sau. Chu kỳ sai quả của cây là 2 năm.
Đất phù hợp để trồng giẻ là đất cát pha, đất thịt nhẹ phát triển trên đất phiên thạch sét, sa thạch, phấn sa. Có thể tra lg giẻ trên đất rừng thứ sinh tàn kiệt, đất sau nương rẫy hoặc đất trống nhưng còn thảm thực bì tự nhiên như: lau, sậy, sim, mua, cỏ lác..., độ dày tầng đất còn trên 40cm, độ pH từ 4,5 trở lên. Đất yêu cầu có độ ẩm vừa phải nhưng thoát nước tốt.
Không trồng giẻ trên đất trọc trụi, tầng đất quá mỏng, đá ong hoá.