Cách phòng trị sâu vẽ bùa
Cách phòng trị sâu vẽ bùa
Sâu vẽ bùa có tên khoa học Phyllocnistis citrella, thuộc họ Gracillariidae và bộ Lepidoptera
- Các giống nhiễm:
Hầu hết các giống đều bị gây hại, nặng nhất là bưởi da xanh, cam sành, chanh giấy, chanh tàu, cam mật, cam dây, cam soàn. Ngoài ra còn hại một số cây trồng khác như cây liễu, cây trà...
Sâu vẽ bùa gây hại trên các chồi và lá non. Sau non đục phá lá ở dưới phần biểu bì, ăn phân mô mềm. Sâu đi tới đâu biểu bì phồng lên tới đó, vẽ thành những đường ngoằn ngoèo nên được gọi là vẽ bùa. Các lằn đục của sâu không bao giờ gặp nhau.
Các lá bị sâu vẽ bùa gây hại thường bị co rúm lại và biến dạng, đặc biệt là những lá non, làm giảm diện tích quang hợp và khả năng sinh trưởng của các chồi non. Ngoài ra, các đường đục của sâu vẽ bùa còn tạo điều kiện cho bệnh loét vi khuẩn xâm nhập, làm rụng lá.
-Đặc điểm hình thái:
Sâu vẽ bùa trưởng thành là một loại ngài nhỏ, cơ thể dài 2 - 3mm, sải cánh rộng 4 - 5mm. Toàn thân có màu vàng nhạt phớt ánh bạc. Cánh sau tương đối hẹp so với cánh trước, cả hai cánh đều có rìa lông dài. Sâu mới nở có màu xanh nhạt trong suốt, dài khoảng 0,4mm. Chúng có màu xanh lá non, lớn lên có màu vàng xanh, dài khoảng 4mm. Mình sâu hơi dẹp, có 13 đốt. Ở giai đoạn gần hóa nhộng, sâu có màu trắng hơi ngả vàng, cơ thể không còn dẹp mà chuyển sang dạng hình ống. Sâu lớn dài khoảng 3 - 4mm, mình đẹp, không có chân, đốt cuối bụng có hình ống dài. Có thể quan sát dễ dàng sự hiện diện của sâu trong đường đục. Đường đục do sâu tạo nên có ánh bạc rất dễ nhận diện.
Giai đoạn nhộng được tiến hành trong đường đục gần rìa lá, phía dưới chỗ mép lá cuốn lại. Nhộng dài từ 2 - 3mm, hai đầu thon nhọn, có một gai nhỏ trên đầu.
Trứng có dạng hình bầu dục, nhỏ, kích thước 0,2 - 0,3mm. Lúc đầu trong suốt, khi sắp nở có màu trắng vàng.
Sâu non đầy sức dài 4mm, mình đẹp, không chân. Đốt cuối bụng có hình ống dài.
Nhộng dài khoảng 2 - 3mm, màu nâu vàng, cạnh bên mỗi đốt thân có 1 u lồi, trên có 1 sợi lông.
Vòng đời: 19 - 38 ngày. - Trứng: 1 - 6 ngày. - Sâu non: 4 - 10 ngày. - Nhộng: 7 - 12 ngày. - Trưởng thành: 7- 10 ngày.
Sâu vẽ bùa trưởng thành hoạt động mạnh vào chiều tối. Trứng thường đẻ ở mặt dưới lá, gần gân chính. Một con sâu vẽ bùa trưởng thành thường để được 70 - 80 quả trứng. Thời gian đẻ trứng từ 2 - 10 ngày.
Sâu non mới nở thường đục chui qua lớp biểu bì của lá để ăn phần mô mềm. Đường đục của sâu vẽ bùa dài và lớn dần theo sức lớn của sâu.
Sâu non đòi hỏi ẩm độ cao. Chúng sống trong đường đục trong suốt thời gian sinh trưởng. Nếu đường đục bị rách, sâu non rất dễ chết.
Khi đầy sức, sâu non đục ra mép lá, nhả tơ dệt kén để hóa nhộng ở đó. Thường hóa nhộng gần gân lá, chỗ lá bị quăn.
Sâu vẽ bùa gây hại quanh năm, mức độ gây hại phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết và thức ăn của sâu. Nhiệt độ thích hợp cho sâu vẽ bùa phát sinh gây hại là 23 - 29°C, ẩm độ 85 - 90%.
- Cách gây hại và triệu chứng:
+ Sự gây hại xảy ra tương đối sớm trên những lá non từ 4 - 5 ngày tuổi. Kết quả khảo sát ghi nhận sâu vẽ bùa tấn công chủ yếu những lá có kích thước biến động từ 1 - 8cm x 1- 4cm. Khi lá lớn hơn kích thước này thì tỷ lệ lá bị sâu tấn công giảm rõ rệt và gần như không đáng kể. Sâu rất thích tấn công trên những lá non, đặc biệt là những lá có chiều dài 2,1 - 4cm (50,5%) và những lá có chiều rộng 1,1 - 2cm (53,5%). Lá có kích thước 2,1 - 4cm x 1,1 - 2cm có tỷ lệ nhiễm cao nhất (36%). Đây là những lá khoảng 4 - 8 ngày tuổi.
Sâu vẽ bùa trưởng thành Sâu vẽ bùa gây hại trên lá
+ Kết quả khảo sát ghi nhận, trứng được đẻ gần gân chính của lá. Sau khi nở, sâu đục trong lá và đường kính của đường đục lớn dần theo sự phát triển của sâu. Để hoàn thành giai đoạn ấu trùng, sâu có thể đục một đường dài khoảng 140mm. Điều này cho thấy, nếu một số sâu cao và sâu tấn công vào giai đoạn lá còn thật non có thể sẽ gây ảnh hưởng đến năng suất.
+ Kết quả quan sát ghi nhận, sâu vẽ bùa bắt đầu gây hại từ giai đoạn còn rất nhỏ (0,5mm). Đa số sâu (0,5mm) có khả năng đục lá với chiều dài đường đục đến 50mm, sâu 1 - 2mm. Sâu tuổi lớn (3 - 4mm) có thể đục với đường đục dài đến 80mm và chiều dài đường đục có thể kéo dài đến 140mm. Trong trường hợp này, nếu sau tấn công sớm, lá hoàn toàn bị biến dạng, khô và rụng đi sau đó.
- Biện pháp phòng trừ:
+ Biện pháp canh tác:
Chăm sóc cho cây sinh trưởng tốt, tỉa cành, tạo tán, bón thúc cho lộc non ra tập trung, hạn chế sự phá hại của sâu. Thu dọn lá rụng trong vườn đốt bỏ cũng giúp hạn chế nguồn sâu.
- Trường hợp bị hại nặng có thể cắt bỏ các chồi lá bị sâu đem tập trung một chỗ để tiêu diệt.
+ Biện pháp sinh học:
Sử dụng một số thiên địch như:
Thiên địch ký sinh: Có nhiều loài ong trong các họ Chalcidoidea và Ichneumonidea.
Thiên địch bắt mồi: Nuôi thiên địch kiến vàng Oecophylla smaragdina là biện pháp có hiệu quả phòng trị sâu vẽ bùa.
+ Biện pháp hoá học:
Sử dụng thuốc BVTV hợp lý để bảo vệ nguồn thiên địch của sâu vẽ bùa trong tự nhiên. Khi mật độ gây hại cao, sử dụng luân phiên một số thuốc gốc như: Imidacloprid (Confidor 100 SL...), Cypermethrin (Viserin 4.5 EC...), Abamectin (Vibamec 1.8 EC, 3.6 EC...) để phòng trị.