Cách phòng trị rầy chổng cánh
Rây chổng cánh là trung gian truyền bệnh từ cây bị bệnh sang cây khỏe. Bên cạnh đó, chúng còn chích hút nhựa của đọt non, lá non khiến lá non bị rụng; đọt, cành non bị chết khô. Hơn nữa, trong chất bài tiết của cây chứa nhiều chất đường mật, tạo môi trường thuận lợi cho nấm bồ hóng phát triển, gây cản trở cho việc quang hợp của cây.
Đặc điểm:
Rây trưởng thành dài khoảng 2,5 - 3mm, thân và cánh màu nâu xám, xen những vệt trắng vàng, cánh sau ngắn hơn cánh trước. Khi đậu, cả cơ thể và cánh chống ngược lên trời tạo thành góc 40 - 45° so với bề mặt lá (đây là đặc điểm nhận diện dễ nhất, vì hầu như chỉ có loài cây này có cách đậu như vậy). Con cái thường đẻ trứng rải rác hoặc thành từng chùm trên đọt non hoặc cuống lá non, gân lá. Trứng rất nhỏ, hình bầu dục có đầu nhọn (giống như trái lê), dài khoảng 0,2 - 0,3mm, dính thẳng vào mặt lá, màu vàng tươi.
Ấu trùng hình bầu dục, dẹp, mới nở có màu vàng, ít di chuyển. Từ tuổi 3 trở đi màu sắc thay đổi từ vàng xanh đến vàng xám, mầm cánh phát triển che một phần cơ thể. Chúng sống tập trung trên đọt, lá non và tiết ra những sợi sáp trắng che phủ. Trên thực tế, rầy chổng cánh gây hại trực tiếp không nhiều, nhưng nguy hiểm nhất là chúng lây truyền vi khuẩn Liberobacter asiaticum gây bệnh vàng lá greening cho nhóm cây cam, quýt. Khi chích hút nhựa của những cây bị bệnh, rầy lưu giữ vi khuẩn gây bệnh trong tuyến nước bọt. Sau đó nhân một số lên. Khi chích hút những cây chưa bị bệnh, rây sẽ truyền vi khuẩn gây bệnh cho những cây này.
Để hạn chế bệnh vàng lá greening, bà con cần phòng trị rầy chổng cánh bằng cách áp dụng kết hợp một số biện pháp sau:
+ Không nên trồng các loại cây cảnh thuộc họ cam, quýt như: Nguyệt quới, cần thăng, kim quýt (đặc biệt là nguyệt quới) trong hoặc gần các vườn trồng cam, quýt, nhất là vườn sản xuất cây giống vì đây là những cây ký chủ phụ của rây. Nếu trồng những cây cảnh này phải thường xuyên kiểm tra để phát hiện và phun thuốc diệt trừ rầy kịp thời, không để chúng lây lan sang cam, quýt.
+ Trồng một số cây chắn gió như dương, bình linh lá... bao quanh vườn cam, quýt để ngăn chặn ray từ nơi khác bay đến.
+ Nên vận động nhiều chủ vườn trong vùng cùng xử lý, cắt tỉa cành, điều khiển các đợt ra đọt, lá non tập trung để dễ theo dõi, phát hiện và xịt thuốc trừ rầy kịp thời. Tránh cho cây ra đọt, lá non lai rai quanh năm, tạo nguồn thức ăn liên tục cho rầy.
+ Kiểm tra vườn cam, quýt thường xuyên, đặc biệt là vào các đợt cây ra đọt, lá non để phát hiện sớm và phun thuốc diệt trừ rầy kịp thời.
+ Để hạn chế bệnh vàng lá lây lan cân trồng cây giống sạch bệnh, chặt bỏ kịp thời những cây đã bị bệnh đem tiêu hủy. Trước khi chặt bỏ phải xịt thuốc diệt rây, không cho chúng bay sang những cây khác.
+ Những vườn có nhiều kiến vàng (Oecophylla smaragdina) là những vườn cây chổng cánh rất ít, tỷ lệ cây bị bệnh vàng lá tương đối thấp. Vì thế, nên bắt thả, nuôi nhận kiến vàng trong vườn. Chú ý cẩn thận khi xịt thuốc vì kiến vàng rất dễ bị tiêu diệt bởi thuốc.
Ở những vườn thường bị rầy gây hại, vào mỗi đợt cây ra đọt, lá non, hoặc khi phát hiện có rây di trú từ nơi khác đến sau những cơn giông, gió to cần kiểm tra kỹ vườn cây để phát hiện sớm và phun thuốc diệt trừ rầy kịp thời. Có thể phun một trong các loại thuốc như:
+DC - Tron Plus 98.8 EC, Applaud - Bas 27 BTN, Virofos 20 EC, Applaud Mipc 25 BTN, Vicondor 50 EC. Trebon10 EC, Bascide 50 EC, Butyl 10 WP... Khi phun nên tập trung xịt vào những chỗ có rây bu bám nhiều (các bộ phận non của cây).