Cách nhân giống chè dây
Nhân giống.
* Nhân giống chè bằng hạt.
Chọn cây mẹ có tính ưu trội, không sâu bệnh để hái quả (hái vào tháng 10 - 11). Bóc vỏ lấy hạt ngâm vào nước. Loại bỏ hạt lép. Những hạt còn lại ủ cho nảy mầm, sau đó đem hạt gieo vào túi nilông.
Túi nilông phải được đục lỗ ở thành túi, gần phía đáy, (đường kính lỗ khoảng 0.8 . lcm). Đường kính túi nilông 12. 14cm, chiều cao 25 - 30cm.
Nguyên liệu đất đóng bầu phải tơi xốp. Trộn 2 phần đất với 1 phần phân chuồng hoai mục, giữ độ ẩm 60 - 70%. Đóng chặt nguyên liệu vào túi nilông, xếp thành luống rộng 1 : 1.2m, dài 15 - 20m, giữa các luống cách nhau 30 - 40cmcm. Hoặc có thể xếp các túi nilông xung quanh các bóng cây râm mát mà không cần theo luống (nếu trồng chè theo quy mô hộ gia đình).
Độ sâu lấp đất: 3 - 4cm.
Khi cây có 3 - 4 lá thật thì tưới dung dịch đạm - lân kali pha loãng. Trước khi tưới, cân nhổ sạch cỏ và xới xáo đất. Tưới phân xong phải tưới nước sạch để rửa mặt lá và giúp cho cây không bị cháy lá. Tổng số lần tưới phân khi cây còn ở vườn ươm là 4 lần, mỗi lần cách nhau một tháng rưỡi.
Lượng phân cụ thể cho một bầu như sau:
Đợt 1: urê 5g, supe lân 6g, kali 5g
Đợt 2: urê 7g, supe lân 9g, kali 7g
Đợt 3: urê 9g, supe lân 12g, kali 9g
Đợt 4: urê 12g, supe lân 17g, kali 12g.
Sau 10 - 12 tháng, cây chè có đường kính gốc 0.4 - 0.6cm, cao 40 - 50cm, có từ 10 - 12 lá, thân và lá cứng là đủ tiêu chuẩn đem trồng.
Trước khi trồng 2 tháng, ngừng tưới phân để luyện cho cây khoẻ và có khả năng thích nghi tốt.
* Nhân giống cây chè bằng cành.
So với nhân giống bằng hạt thì nhân giống bằng cành có nhiều ưu điểm vượt trội như: Cây con giữ được đặc tính tốt của cây mẹ, chè sinh trường đồng đều nên dễ chăm sóc và thuận lợi cho thu hoạch. Cây trồng từ cành cho năng suất cao hơn, trồng từ hạt 20 - 30%, thu hoạch sớm hơn so với trồng từ hạt 1 - 2 năm.
Tuy nhiên, cách nhân giống này đòi hỏi phải có vườn ươm để giâm cành và vận chuyển cây đã giâm ra nơi trồng. Việc chăm sóc cây giống đòi hỏi nghiêm ngặt, kỹ càng nên giá thành đầu tư ban đầu lớn.
* Nhân giống chè đắng.
Chè đắng có thể được nhân giống bằng hạt hoặc giâm cành.
Hạt chè đắng có đặc điểm là vỏ cứng, có chất sáp nên sau khi thu hái phải bảo quản 6 tháng trên nền đất ẩm. Trước khi gieo phải ngâm hạt 24h trong nước ấm 60°C. Sau đó, vớt hạt, dùng cát mịn xát mỏng vỏ hạt rồi giữ trong cát ẩm hoặc tủ đất, có tưới ẩm. Khi hạt nảy mầm thì bỏ rác tủ, phun Boócđo để triệt bệnh và làm giàn che ở phía trên. Khi cây con có 3-4 lá thật thì đưa vào túi nhựa có chứa phân bón. Khi cây cao 20 - 25cm thì đạt tiêu chuẩn đem trồng.
Nhân giống bằng cành: Vào vụ xuân, chọn cành khoẻ 1 năm tuổi, không sâu bệnh, cắt thành từng đoạn 4 - 5cm. Mỗi đoạn ít nhất 2 - 3 mầm nách, trên ngọn để 1/2 - 1/3 lá. Sau khi sử lí chất kích thích, giảm các đoạn này vào vườn ươm với khoảng cách 20cm x 8 - 10cm. Cắm sâu 2/3 cành. Phía trên vườn ươm phải có giàn che. Thường xuyên tưới nước giữ ẩm cho vườn ươm.
Sau 2 - 3 tháng, các cành giâm sẽ ra rễ dài khoảng 0.5cm. Lúc này, dời các cành giâm sang túi dinh dưỡng. Đến khi cây cao 20 - 30cm là đạt tiêu chuẩn đem trồng.
Vườn cây giống trồng với mật độ 1.75m x 0.50m x 2 cây để sau khi không cắt hom làm giống nữa thì tiến hành độn theo quy trình của vườn chè sản xuất, chuyển sang kinh doanh búp.
Lượng phân bón cho vườn sản xuất hom giống như sau:
- Bón lót 20 tấn phân hữu cơ/ha.
Những năm sau bón 15 tấn/ha và 600kg supe
lân/ha. Bón thúc: 200kg urê + 200kg kali clorua/ha.
Chè dưới 3 tuổi mỗi năm bón 2 lần vào tháng 2 và tháng 8. Chè trên 3 tuổi mỗi năm bón 4 lần vào các tháng 2, 5, 8 và 10.
Chú ý: Phải thường xuyên nhặt cỏ dại và phòng trừ sâu bệnh cho vườn.
* Vườn ươm:
Đất làm vườn ươm phải gần nguồn nước tưới, độ dốc không quá 5°, độ pH = 4,5 - 5,5.
Lên luống theo hướng Đông - Tây. Luống rộng 1-1,2m, cao 15 - 20cm, luống dài không quá 20m. Khoảng cách giữa các luống là 30 - 35cm.
Làm giàn che cho vườn ươm. Giàn cao hay thấp tuỳ điều kiện sao cho tiện đi lại, chăm sóc. Nguyên liệu làm giàn cân chắc chắn, trên che bằng phên nứa hoặc cỏ tế để tiện di chuyển và điều chỉnh ánh sáng
Thời vụ cắm hom vào tháng 8 - 9 hàng năm.
Chọn cành khoẻ, không bị sâu bệnh, đường kính cành từ 4 - 6mm, cắt cành vào sáng sớm hoặc chiều mát rồi đưa vào nơi râm mát, tưới nước giữ ẩm.
Hom cắt đoạn dài 3 - 4cm, có lá và 1 mâm.
Dùng kéo sắc cắt hom. Vừa cắt vừa phân loại hom, trồng theo từng loại để dễ theo dõi và chăm sóc.
Trước khi cắm hom 3 giờ thì tưới nước đẫm bầu chè. Hom cắt xong cắm ngay vào bầu sao cho cuống lá cách mặt đất trong bầu 0,5 . lcm. Tránh để phiến lá, gân lá chạm vào đất. Cắm sao cho chiều dài lá dọc theo luống, đầu lá nhọn xuôi theo chiều gió. Cắm hom xong phải tưới nước ngay.
* Chăm sóc sau khi cắm hom.
Trong 2 tuần đầu, cần che kín mái và xung quanh. Tưới nước đảm bảo độ ẩm của đất 85 - 90%
Từ tuần thứ 3 trở đi, khi hom hình thành mô sẹo thì tiến hành bỏ phên che xung quanh, tiếp tục giữ độ ẩm đất 85%.
Khoảng 2 tháng rưỡi tính từ ngày cắm hom, cây bắt đầu có rễ. Cần giữ độ ẩm đất 75 - 80%.
Khi hom chè bật chồi, dùng nước phân pha loãng để tưới. Sau khi tưới phân, phải tưới nước để rửa lá. Tiến hành cắt chội để tăng khả năng bật chồi cho hom giâm (thao tác nhẹ nhàng để không làm ảnh hưởng đến chồi nách).
Khi chồi có 1- 3 lá thì tách phân trên giàn che để tăng ánh sáng cho cây chè con. Nếu trời nắng gắt lại che như cũ. Tránh để cây con bị cháy lá. Cần phun thuốc phòng trừ sâu bệnh cho cây trong vườn ươm. Nếu cây bị bệnh thối búp: Phun Booc-độ 1% (1 lít cho 5m) và giảm độ ẩm không khí trong vườn.
Cây giống được 12 - 14 tháng tuổi, đường kính gốc 0,3 - 0,4cm (đo cách mặt đất 5cm), cây cao 40 - 50cm, có 10 - 12 lá là đủ tiêu chuẩn xuất vườn.
Trước khi đem cây giống ra trồng 2 tháng, cần tách bỏ 80% giàn che để cây chịu dần dần với ánh nắng.
Trước khi đem cây giống ra trồng 1 tháng: Bỏ hoàn toàn giàn che và bấm ngọn để cây khoẻ, phân cành thấp. Làm như vậy thì khi trồng, cây sẽ có tỷ lệ sống cao.