Bệnh vàng lá greening
Trên cây cam, quýt có khá nhiều loại bệnh gây hại, trong đó có bệnh vàng lá Greening. Đây là một chứng bệnh được coi là nguy hiểm vào bậc nhất trên cây có múi hiện nay, không chỉ ở nước ta mà còn ở nhiều nước trồng cam, quýt của châu Á, châu Phi...
Bệnh đã làm tàn lụi hàng chục ngàn ha cây có múi đang cho thu hoạch, gây tổn thất lớn cho nhà vườn.
Bệnh do vi khuẩn Liberbacter asiaticum gây ra. Khi mới nhiễm, cây thường bị hại cục bộ trên từng cành, trong khi các cành khác không bị bệnh vẫn cho quả bình thường.
Biểu hiện của cây bị bệnh là lá bị đốm vàng vàng khảm), lá già trở nên vàng hay xanh xám hoặc có các đốm vàng trên nền xanh xám. Những cành mọc ra từ các cành đã bị bệnh trước đó thì triệu trứng của bệnh sẽ xuất hiện trong quá trình trưởng thành của lá. Ở những lá này mức độ biến vàng của chúng cũng có sự khác nhau, tùy theo mức độ của bệnh nặng hay nhẹ.
Thường thì thịt lá biến vàng, viền mép lá và gân lá màu xanh. Nếu bị nặng thì toàn bộ phiến lá biến vàng, chỉ còn lại vài đốm nhỏ màu xanh rải rác. Lá nhỏ hơn bình thường, dựng đứng như tai thỏ, cứng, giòn. Những lá trên đầu cành rụng dần, có khi chỉ còn vài lá già phía dưới.
Các đợt nhánh bị khô, cây cằn cỗi, còi cọc, ra nhiều bông và ra bông trái vụ. Rễ kém phát triển, rễ tơ bị thối dần không đảm bảo việc hút nước và dinh dưỡng cung cấp cho cây, nếu nặng có thể làm cho cây bị chết khô. Khi quả đã lớn cây mới bị nhiễm bệnh thì quả vẫn phát triển bình thường nhưng vỏ chuyển sang màu xanh xám, vàng nhạt, ít bóng.
Nếu bệnh xuất hiện sớm từ khi quả còn nhỏ thì quả thường nhỏ, méo mó, biến dạng, cắt đôi sẽ thấy trục của quả bị vặn vẹo, ít nước, vị đắng, hạt bị lép và đen.
Trong nhóm cây có múi, bệnh gây hại trên cây cam, quýt nặng hơn trên những cây khác. Bệnh lây lan thông qua vật trung gian truyền bệnh là con rây chổng cánh (Diaphorina citri).
Đầu tiên, rầy chổng cánh chích hút nhựa của cây đã bị bệnh, mang theo dịch vi khuẩn gây bệnh rồi chích và truyền vi khuẩn gây bệnh cho cây khoẻ. Ngoài ra, bệnh còn lây truyền qua con đường nhân giống vô tính bằng cách chiết nhánh hoặc lấy mắt ghép trên những cây đã bị bệnh.
Khi cây đã nhiễm bệnh chỉ còn cách chặt bỏ mà không thể chữa trị được. Vì thế, để hạn chế tác hại của bệnh cần áp dụng các biện pháp phòng ngừa.
Đó là phải dùng cây giống sạch bệnh và phòng trị rầy chổng cánh một cách triệt để. Đế Về cây giống, cần chiết nhánh hoặc lấy mắt ghép những cây chưa bị bệnh. Muốn chắc chắn, bà con nên mua cây giống sạch bệnh ở những cơ sở sản xuất cây giống đáng tin cậy.Đối với rầy chổng cánh, có thể áp dụng một số biện pháp phòng trị sau đây:
Nên vận động nhiều chủ vườn trong một vùng rộng lớn cùng xử lý, cắt tỉa cành, điều khiển các đợt ra đọt, lá non tập trung để dễ theo dõi, phát hiện và xịt thuốc trừ diệt rầy kịp thời. Tránh cho cây ra đọt, lá non lai rai quanh năm tạo nguồn thức ăn liên tục trên vườn cây cho rầy.
Không nên trồng các loại cây cảnh thuộc họ cam, quýt như nguyệt quới, cần thăng, kim quýt... (đặc biệt là nguyệt quới) trong hoặc gần các vườn trồng cam, quýt, nhất là vườn sản xuất cây giống vì đây là những cây kí chủ phụ của rầy chổng cánh.
Thực tế cho thấy, ở những vườn cam, quýt có nhiều con kiến vàng (0ecophylla smaragdina) là những vườn cây chổng cánh rất ít, vì thế nếu có thể được nên bắt thả, nuôi và nhân kiến vàng trong vườn. Chú ý cẩn thận khi xịt thuốc vì kiến vàng rất dễ bị chết do thuốc.
Kiểm tra vườn cam, quýt thường xuyên để phát hiện và chặt bỏ kịp thời những cây đã có dấu hiệu bị bệnh rồi đem tiêu huỷ.
Trước khi chặt bỏ cây nên xịt kỹ một đợt thuốc để diệt rậy, không cho chúng bay sang những cây khác.
- Kiểm tra vườn cam, quýt thường xuyên (đặc biệt là vào các đợt cây ra đọt, lá non hoặc sau những cơn giông có thể đưa rây từ nơi khác đến) để phát hiện sớm và phun thuốc diệt trừ rầy kịp thời bằng một trong các loại thuốc như: Applaud 10 WP, Applaud mipc, Trebon 10 EC, Bassa 50 EC, Bascide 50 EC, DC - Tron Plus 98,8 EC, Butyl 10 WP.
- Trồng một số cây chắn gió như dương, bình linh lá... bao quanh vườn cam, quýt để ngăn chặn rây từ nơi khác bay đến.